Vertalen van wetenschappelijke kennis naar de praktijk.
De afgelopen driekwart eeuw was de focus ten aanzien van bodemvruchtbaarheid gericht op de inzet van chemie (kunstmest en gewasbeschermingsmiddelen) om de opbrengst per ha te verhogen. Het landbouwkundig onderzoek en de landbouwkundige praktijk zijn hierin zeer succesvol geweest gezien de wereldwijde positie van Nederland op dit vlak. De gevolgen hiervan voor bodemmineralen zijn evenwel uit beeld geraakt.
In 1934 promoveerde Ferdinand van Baaren als laatste agrogeoloog op één van de functies van bodemmineralen voor de bodemvruchtbaarheid. Dat bodemmineralen ook andere functies vervullen, zoals bij de opbouw en de stabilisatie van organische stof in de bodem en bij de stimulering van het bodemleven, volgt uit wetenschappelijke publicaties die niet landbouwkundig van aard zijn.
Wij zien het als een uitdaging om de inzichten uit verschillende wetenschappelijke kennisvelden te integreren in het belang van duurzame bodemvruchtbaarheid. Een andere kijk op bodemvruchtbaarheid dus. Ter illustratie vindt u onderstaande lijst met voor de landbouw interessante publicaties.
Referentie | Type gesteente | Type onderzoek |
Bray et al. 2015 | Biotiet | Effect van pH, korrelgrootte en liganden op verweringssnelheid. |
Bray et al. 2014 | Biotiet | Effect van pH op uitloging van verschillende nutriënten. |
Hartmann et al. 2013 | CO2-vastlegging door (o.a.) vulkanische mineralen. | |
Guelfi-Silva et al. 2013 | Zes verschillende gesteenten | Opbrengsttoename bij verschillende doses. |
Silva et al. 2013 | Graniet | Grote opbrengstverbetering bij hoge dosering van granietslijpsel op verzuurde bodem. |
Madaras et al. 2012 | Zinnwaldiet, mica, orthoklaas | K-opname, plantengroei en opbrengst van gerst verhoogd door steenmeel. Aandacht voor risico’s ongewenste elementen in steenmeel. |
Michalopoulos en Liodakis 2012 | Afbraak bodemmineralen door intensieve veeteelt. | |
Priyono en Arifin 2012 | Basalt | Combinatie steenmeel en organische stof versterkt opbrengstverhogend effect. Vooral werkzaam op verstoorde bodems. |
Ramezanian et al. 2012 | Andesiet | Geen effect op gewasopbrengst in een potproef gedurende drie jaar op drie grondsoorten. Steenmeel grof en relatief siliciumrijk. |
Uroz et al. 2012 | Toevoeging mineralen activeert en verandert microbiologiepopulatie. | |
Bonneville et al. 2011 | Biotiet | Versnelde verwering door mycorrhizaschimmels. |
Karimi et al. 2011 | Glauconiet | Werkzaam als aanvullende K-bron. |
Wang et al. 2011 | Biotiet, muscoviet, flogopiet, veldspaat | Extracties en K-opname door twee gewassen. K-opname uit biotiet door gras is even goed als KCl. |
Egli et al. 2010 | Opbouw organische stof bij terugtrekkende gletsjer. | |
Imaya et al. 2010 | Opbouw organische stof in vulkanische bodems. | |
Manning 2010 | Review over gesteentemelen als kaliumbron voor planten. | |
Norouzi en Khademi 2010 | Biotiet, muscoviet en flogopiet | K-opname door luzerne uit biotiet en flogopiet. |
Schneider et al. 2010 | Stabilisatie van organisch materiaal door aluminiumhydroxiden uit mineralen. | |
Anda et al. 2009 | Basalt | Potproef met cacao. Positieve effecten op pH en nutriënten in bodemvocht en op gewasopname. |
Jones et al. 2009 | Basalt | Mengsel van (grof) steenmeel en compost (1:2) als substraat bedoeld voor landscaping heeft geen positieve effect op plantengroei. Met name opname P wordt belemmerd. Wateropname en structuur bij GFT-compost werden wel verbeterd. |
Pierson-Wickmann et al 2009 | Afbraak bodemmineralen door intensieve veeteelt. | |
Egli et al. 2008
|
Opbouw organische stof in vulkanische bodems. | |
Van Straaten 2006 | Review, beschrijving twee praktijkproeven. | |
Barral Silva et al. 2005 | Granietpoeder | Analyse zuurneutraliserend vermogen en nutriëntlevering. |
Moilanen et al. 2005 | Biotiet | Positief effect van biotietbemesting op grove den op veengrond, gedurende 25 jaar. |
Bakker et al. 2005 |
Plagioklaas aan grond | Potproef met naaldbomen; oiv bomen neemt verwering toe. |
Priyono en Gilkes 2004 | 4 gesteentemelen; 23 verschillende bodems | Lab-incubatie-experimenten gedurende 2 en 10 maanden. Effecten van malen van gesteente. Toename beschikbaarheid in extract na 10 maanden. |
Aarnio et al. 2003 | Biotiet | Positieve effecten op pH en K-beschikbaarheid in bosbodem. |
Cui et al. 2003 | Flogopiet | Potproef met paksoi en radijs. Opname van K uit mineralen. |
Stumm et al. 2003 | Gesteentemeel uit Eifel | Lichte opbrengsttoename bij diverse groenten in praktijk biologische landbouw. |
Wilpert en Lukes 2003 | Fonoliet | Effect van steenmeel na 4 jaar op bos. |
Gillman et al. 2001 | Basaltpoeder, 7 bodemmonsters | Incubatieproef gedurende 3 maanden: toename pH en uitwisselbare kationen. |
Hinsinger 2001 | 1 basaltmeel | Kortdurende potproef met intensieve monitoring van bodemvocht; verwering o.i.v. plantenwortels. |
Bakken et al. 2000 | Diverse steenmelen | Effecten op grasland gedurende 3 jaar. Matige tot zeer goede opname van K uit mineralen |
Bolland en Baker 2000 | Granietpoeder | Grof materiaal direct uit mijn. Potproef met tarwe en klaver. Positieve effecten alleen op K-deficiënte gronden. |
Harley en Gilkes 2000 | Review: de noodzaak om verweringsmechanismen te leren begrijpen. | |
Hildebrand en Schack-Kirchner 2000 | Steenmeel verhoogt K-flux maar breekt niet versneld organische stof af zoals kalk. | |
Leonardos et al. 2000 | Steenmeelgebruik logischer dan NPK op tropische bodems. | |
Wang et al. 2000 | Gneiss | Potproef met mais, paksoi en luzerne. Laat grote verschillen tussen K-opname uit gneiss door planten zien. |
Wulff et al. 1998 | Met hogere mestgiften wordt niet voorkomen dat gewassen nutriënten uit de bodemmineralen gebruiken. | |
Bakken et al. 1997a | Diverse steenmelen | Potproef van 23 weken met rogge. Sommige steenmelen leveren K aan gewas |
Bakken et al., 1997b | Diverse steenmelen | Potproef met gras. Sommige steenmelen leveren K aan gewas. Steenmelen verhogen bodem-pH. |
Coroneos et al. 1996 | Graniet | Potproeven waarin effectiviteit van graniet als kaliumbron wordt bestudeerd. |
Hinsinger et al. 1995 | Granietpoeder aan 20 bodemmonsters | Incubatieproef van 60 dagen: toename uitwisselbaar K en soms toename pH. Potproef laat bescheiden werking zien van graniet als K-meststof. |
Weerasuriya et al. 1993 | Aangezuurde flogopiet | Potproef met rijst. Opbrengstverhoging door kalium uit aangezuurde steenmeel. |
Von Mersi et al. 1992 | Basalt, diabaas, bentoniet | Driejarige veldproef in 3 bossen. Positief effect pH. |
Blum et al. 1989 | Vijf gesteentemelen | Waterige en totaalgehalten, en zuurneutraliserend vermogen. |
Von Fragstein et al. 1988 | Gesteentemelen | Waterige, zure extractie en totaalgehalten van 32 commerciele gesteentemelen uit Duitsland. |
Kahnt et al. 1986 | Vijf gesteenten en 5 zanden | Potproeven met gewassen, nitraatuitspoeling en vochthoudend vermogen. Toename waterhoudend vermogen bij zeer hoge doses. |
Gillman 1980 | Basalt | Toename van pH en uitwisselbare kationen o.i.v. verwering van basalt. |
Singh en Uriyo 1976 | Sepioliet | Bekalkende werking van steenmeel is vergelijkbaar met kalk. |
Gilkes en Young 1974 | Biotiet | Potproef met klaver. K beschikbaarheid uit biotiet neemt af als functie van Fe3+ in biotiet. K-beschikbaarheid voor klaver is voorspelbaar op basis van extractietest. |
Rasp 1974 | Diabaas | Potproef met gras. Geen effect op gewasopbrengst, wel hoger magnesiumgehalte in gewas. |
Richter 1974 | Basalt | Potproef met rogge. Opname van slecht oplosbare fractie kalium uit gesteentemeel. |
Rzeznik en Nebe 1968 | Basalt | Effect op bos en bodem 30 en 60 jaar na bemesting met steenmeel. |
Roschnik 1967 | Basalt | Potproef. Opbrengstverhoging en verbetering bodemeigenschappen. |
Stahlberg 1963 | Diverse steenmelen | Extractie- en potproef met rode klaver. K wordt opgenomen uit met name biotiet. |
Nicolic et al. 1959 | Leuciet | Veld- en potproeven waarin leuciet met KCl vergelijkbare resultaten gaf. |
Schmitt 1949 | Basalt | Elf meerjarige veldexperimenten. Vergeleken met kunstmest. Bescheiden opbrengstverhogingen. |
Van Baren 1934 | Proefschrift over kalihoudende mineralen in de Nederlandse bodems. |