Na de Tweede Wereldoorlog is de landbouw in hoog tempo geïntensiveerd. Deze intensivering leidt tot effecten op de bodemvruchtbaarheid. De bodem verliest versneld haar nutriëntleverend vermogen en haar structuur. Deze zaken zijn niet te herstellen door alleen het bodemleven weer op gang te brengen of het organisch stofgehalte te verhogen; de mineralogie is hierin een essentiële schakel.
Steenmeel: duurzame bodemverbeteraar
Onder steenmeel wordt verstaan: fijngemalen silicaatgesteenten van magmatische oorsprong. Deze kunnen variëren van Ca- tot Mg- tot K-rijk met allerlei schakeringen in mineraalinhoud. Daardoor bestaat de mogelijkheid verschillende soorten steenmeel in verschillende of opeenvolgende jaren toe te passen die gezamenlijk beantwoorden aan specifieke problemen in de bodem.
Beschermende rol van steenmeel
Steenmeel kan een grote rol spelen bij de kaliumhuishouding in de bodem. Het kan als bron voor K dienen, het beschermt de mineralen die essentieel zijn voor de K-huishouding in de bodem en het kan zelf mineralen vormen die K kunnen opnemen en afstaan. Bij een overmaat van kalium in de bodem kan de juiste keuze van steenmeel zorgen voor meer evenwicht in de nutriënthuishouding. Levering van kalium uit steenmeel kan variëren van snel tot zeer langzaam. Enkele snel leverende mineralen zijn vaak ook in staat kalium weer op te nemen. Waar de werking van kalizouten zich meestal beperkt tot een korte periode na de bemesting, zorgt steenmeel voor een gelijkmatiger toelevering die jaren kan duren. Met een combinatie van de directe en langzame levering van zouten en steenmeel kan dus een optimale bemesting worden bereikt, het hele jaar rond.
Minder uitspoeling door gebruik steenmeel
Steenmeel kan een grote rol spelen bij natuurontwikkeling, in of nabij Natura 2000 gebieden en bij landbouw. Door steenmeel als een slow release meststof in te zetten voor de levering van nutriënten en het beheersen van de bodem pH, wordt de (verdringings) uitspoeling van eutrofiërende stoffen sterk gereduceerd. Bovendien verwachten wij dat het gebruik van bestrijdingsmiddelen kan worden teruggedrongen doordat steenmeel een veel breder spectrum van micronutriënten levert die gebreksziekten voorkomt. Daarnaast vindt bij toepassing van steenmeel minder afbraak van organische stof plaats en daardoor minder uitspoeling van carbonaten, sulfaten en aan de organische stof gebonden vervuilingen.
Uitmijnen van fosfaat
Veel Nederlandse bodems zijn rijk aan fosfaat vanwege overvloedige bemesting met dierlijke mest in het verleden. De fosfaat staat de ontwikkeling van interessante natuur vaak in de weg. Omdat fosfaat nauwelijks uitspoelt, zal het gros bovengronds (met een gewas) afgevoerd moeten worden. Voor de groei van een gewas zijn de macronutriënten stikstof (N), fosfaat (P) en kalium (K) onontbeerlijk. Door gebruik te maken van vlinderbloemigen voor N en steenmeel als slow release meststof voor K, kan fosfaat op een milieuvriendelijke wijze worden uitgemijnd. Onderbelicht is het feit dat bij uitmijnen niet alleen fosfaat versneld uit de bodem wordt afgevoerd maar ook andere nutriënten afkomstig uit bodemmineralen. Hierdoor kunnen gebreken ontstaan met gevolgen voor de hele voedselketen. Steenmeelbemesting kan dit probleem opvangen, een combinatie met alleen kali-kunstmest en bekalking niet.
Voordelige alternatieven?
Kaliumrijke gesteenten bevatten tussen de 5 en 10% kalium en worden op meerdere plaatsen gevonden en gewonnen. Kalizouten daarentegen komen hoofdzakelijk uit Canada, Wit Rusland en Rusland. Door het grote belang van kalium voor de landbouw kent de markt grote belangen en prijsfluctuaties. Naarmate de grondstof voor kaliumzouten ‘muriate of potash’ duurder wordt, wordt het steeds aanlokkelijker over te schakelen naar alternatieven. De afnemende effectiviteit van bemesting met kalizouten kan hierbij een grote rol gaan spelen.
Onze rol
Door een bijdrage te leveren aan wetenschappelijk onderzoek werken wij aan de wetenschappelijke onderbouwing van de mogelijkheden van steenmeelbemesting. Daarnaast doen wij praktijkgericht onderzoek om kennis en ervaring op te doen. Deze combinatie van wetenschap en praktijk vertaalt zich in toepassingsgerichte adviezen aan u.